آیت ا... مظاهری گفت: گناهان زبان مانند دروغ، غیبت، تهمت و اهانت و تحقیر، گناهان گوش، مثل شنیدن گناهان زبانی دیگران و شنیدن موسیقی شهوت انگیز و بالأخره گناه چشم، نظیر چشم چرانی و دیدن صحنه ها و مناظر تحریک آمیز و تماشای فیلم و عکس مبتذل و شهوت انگیز، بعد ملکوتی یا بعد روحی انسان را می کشد و کشته شدن روح بسیار بدتر و زیان بار تر از مرگ جسم انسان است. آیت ا... مظاهری بیان کرد که عواملی، مانع تعقّل انسان شده، کارکرد بعد روحی انسان را از بین می برند. «قساوت دل» اوّلین مانع عقلانیّت و خردورزی است که غفلت از قبح گناه یکی از مراتب آن است. در این مرتبه از قساوت قلب که این هم درد بسیار بزرگی است، ابهت گناه از دل انسان می رود. گناه بسیار اهمیت دارد؛ اگر انسان مبتلا به قساوت دل نباشد و به عبارت دیگر، روح و بعد روحی خود را نکشته باشد، جا دارد که با یک گناه که در ظاهر کوچک می نماید، به اندازه ای متلاطم و ناراحت شود که دق کند و بمیرد.

حکایتی از درک ابهّت گناه

رسم پیامبر اکرم«ص» این بود که هنگام جنگ، به اعلام آن بسنده می کردند و کسی را مجبور به شرکت در جنگ نمی کردند. بلال روی بام مسجد می رفت و می گفت: «الصلاة جامعةً»، آنگاه همه جمع می شدند و به قول عوام اگر آب دستشان بود، نمی خوردند و به مسجد می آمدند تا ببینند چه خبر است؟ سپس همه در جنگ شرکت می کردند. در این میان، معمولاً چند نفر از جوان های امین و مورد اعتماد به دستور پیامبر اکرم«ص» برای سرپرستی زنان و فرزندان رزمنده ها در شهر می ماندند.

روزی یکی از آن افراد برای رفع حوائج از اهل یک خانه، به در منزل آنان رفته بود که حین صحبت با خانم خانه، دستش روی دست خانم قرار گرفت. آن خانم وحشت زده گفت: «النّار، النّار»، چه کردی؟! این آتش است. این شخص به اندازه ای منقلب شد که سرپرستی خانواده ها را به دیگری سپرد و برای توبه، سر به بیابان گذاشت و مانند دیوانه ها مرتب می گفت:«النّار، النّار».پیامبر اکرم«ص» از جبهه برگشتند. به ایشان گفتند: آن جوان، بی حیایی و گناه کرده و اکنون در بیابان است. پیامبر فرمودند: توبه اش قبول است. گناه، هرچقدر هم بزرگ باشد، اگر به راستی گناهکار توبه کند، توبه اش قبول می شود. سپس فرمودند: بیاید. هنگام بازگشت، با اینکه جوان از قبول شدن توبه اش خشنود بود، امّا شدّت شرمندگی او را آزار می داد و نمی توانست در صورت پیامبر«ص» نگاه کند. بالأخره، به محضر آن حضرت رسید. اتفاقاً آن حضرت سوره تکاثر را قرائت فرمودند. وقتی تلاوت ایشان به آیه شریفه «کَلّا لَو تَعْلَموُنَ عِلمَ الیَقینِ، لَتَرَوُنَّ الجَحیمُ» رسید، ناگهان جوان آهی کشید و صیحه ای زد و نقش بر زمین شد.

وقتی به کنارش آمدند، دیدند که از شدّت ناراحتی و شرمندگی، جان داده است . وقتی دل انسان، قساوت و کدورت نداشته باشد، می تواند به خوبی فکر کند و با تعقّل، پس از یک گناه، به چنین جایگاهی برسد.اگر انسان توجه داشته باشد که در محضر پروردگار متعال است و خدا او را می بیند: «إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ» هرگز گناه خود را کوچک نمی شمارد و درک می کند که نافرمانی خداوند تعالی، هرچند به نسبت کوچک باشد، چون در محضر ربوبی است، بسیار قبیح و بزرگ است. حضرت امام«ره» چه خوش می فرمود: «عالم محضر خداست، در محضر خدا معصیت خدا نکنید». این جمله از آیه «اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللّه ُ عَمَلَکُمْ وَرَسُولُهُ وَ الْمُؤمِنُونَ» گرفته شده و بر اساس این آیه شریفه می توان گفت: همه جا محضر پیامبراکرم«ص» و محضر ائمه طاهرین«ع» است. همه جا محضر امام زمان«روحی فداه» است و ادب حضور باید مراعات شود.

گناه، اثر وضعی دارد

باید توجه داشته باشیم که گناه اثر وضعی دارد. اثر وضعی فقط این نیست که انسان بیچاره و بدبخت و جهنّمی شود، بلکه نزد اهل دل، بدتر از همه چیز این است که رانده درگاه خداوند شود و خدا از او قهر و به او غضب کند. بعضی اوقات نیز غضب خدا عجیب می گیرد. بعضی اوقات گناه انسان، برای خودش، برای جامعه و حتی برای اولاد او اثر وضعی دارد. گاهی نیز اثر وضعی گناه و عقوبت دنیوی ناشی از آن، فوراً به گناهکار می رسد. یعنی علاوه بر قساوت قلب، او را به ناراحتی و عذاب دنیوی هم مبتلا می سازد. اگر خداوند از گفتار و کردار کسی غضبناک شود، خطرناک است.در روایت آمده است که دو نفر از اصحاب امیرالمؤمنین«ع» را که یکی توسط مار و دیگری به نیش عقرب گزیده شده بود، نزد آن حضرت آوردند تا ایشان آن دو نفر را از عذاب و ناراحتی نجات دهند.

امیرالمؤمنین«ع» به آنها فرمودند: از گناهی که موجب این ناراحتی برای شما شده است، استغفار کنید و به خدا پناه ببرید. آنها عرض کردند: جریان چیست؟ آن حضرت به یکی از آنها که عقرب او را گزیده بود، فرمودند: فلان روز که فلان کس به سلمان فارسی طعنه زد و طعنه او به خاطر محبّت سلمان به ما بود، تو بر خود و خانواده و فرزند و مالت ترسیدی و ملاحظه آن مرد را کردی و از سلمان دفاع نکردی! از این جهت گرفتار نیش عقرب و مبتلا به این درد شدی! اگر می خواهی خداوند ناراحتی تو را از بین ببرد، توبه کن و تصمیم بگیر هر کس دوستی از ما را مورد طعنه قرار داد، در صورت توان او را کمک نمائی. سپس به نفر دوّم که مار او را گزیده بود، رفتار مشابه وی نسبت به قنبر را یادآوری فرمودند و نیش مار و درد و عذاب او را نیز ناشی از رفتار او دانستند. دفاع از مسلمان واجب است. غیبت ها و تهمت هایی که امروزه بین مردم و در مجالس رایج است، خیلی گناه دارد و اگر کسی بتواند از شخص غایب یا شخصی که مورد اهانت و طعنه واقع می شود، دفاع کند و در این زمینه کوتاه بیاید، در آن گناه بزرگ شریک است.

بر این اساس، اینکه در روایات آمده و فقها نیز در رساله ها نوشته اند که گناه غیبت، بدتر از زنا یا قتل است، شامل کسی که غیبت را می شنود و دفاع نمی کند هم می شود. بنابراین همه باید هنگام غیبت یا تهمت و نظایر آن، از شخص مظلوم دفاع کنند و مانع آبروریزی او شوند. متأسفانه گاهی مشاهده می شود برخی از مردم نه تنها از همدیگر دفاع نمی کنند، بلکه از غیبت و تهمت استقبال می کنند و با حرکاتی نظیر گرد کردن چشم خود، گوینده را برای ادامه دادن به آن گناه بزرگ تشویق می کنند. امّا باید بدانند این طرز رفتار علاوه بر عذاب اخروی، در دنیا اثر وضعی دارد و آنها را گرفتار می سازد.

اثر وضعی اهانت

یکی از علمای بزرگوار که رحمت خدا بر او باد به من می گفت: برای خرید گوشت به مغازه قصابی رفتم. شخص بی ادبی آمد و به قصاب گفت: گاو نمی کشی؟ و پنهانی به من اشاره کرد. قصاب تبسّم کرد. همان لحظه که تبسم کرد، یک زنبور لب او را گزید. آنها خیال کردند من نفهمیدم چه شد، امّا نیش زنبور اثر وضعی آن تبسّم بود.استاد بزرگوار ما حضرت امام«ره» می فرمودند: مرحوم آیت ا... آقای شاه آبادی«ره» غصه می خوردند از اینکه یک نفر در اثر جسارت به ایشان مُرده بود. حضرت امام می گفتند: قضیه از این قرار بوده است که آقای شاه آبادی حمام بودند و وقتی از خزینه بیرون آمدند، یک آدم جسور و قدرتمندی مقداری آب به ایشان پاشید و جسارت هم کرد. آقای شاه آبادی بدون اینکه به او توجه کنند، به خزینه برگشته، خودشان را آب کشیدند و بعد بیرون آمدند.

آن شخص هنوز از حمام بیرون نرفته بود که به خاطر آن جسارت، زبانش تاول کرد و مرتب می گفت: زبانم می سوزد و یکی دو ساعت طول نکشید که در بیمارستان مُرد. حضرت امام می گفتند: آقای شاه آیادی غصه می خوردند و می گفتند: ای کاش من حرفی به او زده بودم تا زود دچار آن عذاب نشود.باید توجه شود که گرچه اثر وضعی گناه، زیان بار است؛ امّا خسارت و زیان ابتلا به قساوت دل بیش از اثر وضعی گناه است. در واقع، دل انسان در پی گناه و تکرار گناه، سیاه و تاریک می شود.

وقتی چنین شد، غیبت می کند و توجه به بزرگی گناه خود ندارد؛ دروغ می گوید و خیال می کند کار خوبی کرده، شایعه پراکنی می کند و خیال می کند عبادت کرده است. اختلاف راه می اندازد و تصوّر می کند کار خوبی انجام داده است. قرآن کریم می فرماید: ورشکسته ترین افراد و بدبخت ترین مردم همین ها هستند که بدی می کنند و خیال می کنند خوبی کرده اند: «قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرینَ أَعْمالًا، الَّذینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعا» مثلاً افرادی غیبت می کنند و نام آن را غیبت سیاسی می گذارند و خیال می کنند عبادت کرده اند. این انحراف، از آنجا سرچشمه گرفته که عقل این گونه افراد نمی تواند کار کند؛ زیرا قساوت دارد و گناه آنها برای دل و عقل آنان غل و زنجیر شده است. قرآن کریم در آیه ای می فرماید: یا رسول الله! وقتی برای آنها قرآن می خوانی، می گویند: افسانه است: «إِذَا تُتْلیَ عَلَیْهِ ءَایَاتُنَا قَالَ أَسَاطِیرُ الْأَوَّلِینَ» . سپس در آیه بعد می فرماید: به سبب اعمال آنها دلشان زنگار گرفته و روی عقل آنها پرده آمده است؛ وگرنه قرآن افسانه نیست: «کَلاَّ بَلْ رَانَ عَلَی قُلُوبِهِمْ مَا کَانُوا یَکْسِبُونَ» قساوت دل، آدم را به اینجا می کشاند؛ یعنی گاهی می رسد به آنجا که ابهت گناه از دلش می رود و بعضی اوقات اصلاً عادت به گناه کرده و گناه را توجیه می کند و از آن لذت هم می برد.

توصیه به اجتناب از گناه

جوان ها! گناه نکنید، گناه تباهی می آورد، گناه، مانع عاقبت به خیری و عامل عاقبت شر و عاقبت بد است. پس، گناه نکنید؛ اما اگر در اثر فریب شیطان مرتکب گناه شدید، فوراً توبه کنید و به اصلاح خود و جبران گناه بپردازید و مواظب باشید که گناه را تکرار نکنید و در سرازیری گناه واقع نشوید. مراقب باشید به گناه، به خصوص به غیبت، تهمت و دروغ عادت نکنید که عادت به گناه، خیلی خطر دارد. گاهی انسان در اثر بی توجهی به قانون مراقبه، در شبانه روز ده غیبت می کند و گناهی به میزان ده مرتبه عمل منافی عفت در پرونده او ثبت می شود، اما متوجه گناه خود و آثار سوء آن نیست. برخی در یک روز ده مرتبه توهین می کنند، ولی نمی فهمند که ده مرتبه با خدا جنگیده اند. ده تا تهمت می زنند که مانند ده بار آدم کشی است. اما چون در سرازیری گناه واقع شده اند، متوجه اعمال زشت خود نیستند.

این افراد مانند ماشینی که در سراشیبی ترمز بریده است، در سرازیری گناه حرکت می کنند و سرانجامی جز سقوط نخواهند داشت. امّا آنچه محتاج توجه بیشتر است و همیشه به جوانان متذکّر می شوم، اینکه: جوان های عزیز اگر العیاذبالله گناه می کنید و اگر در سرازیری گناه واقع شده اید، تقاضا دارم که گناه را توجیه نکنید. خطر توجیه گناه، از مراحل قبلی گناه بسیار بیشتر است. توجیه گناه، انسان را به جایی می رساند که غیبت می کند، بعد می گوید: خوب کاری کردم؛ تهمت می زند یا شایعه پراکنی می کند یا توهین می کند و نه تنها از کار خود راضی است، بلکه رنگ و لعاب دینی به آن می دهد. همه این مصائب از زنگار روح و قساوت دل سرچشمه می گیرد. دل و روح انسان فوق العاده اهمیت دارد، اما متأسفانه برخی روح خود را می کشند و کارکرد عقل، فطرت یا وجدان اخلاقی را از بین می برند و این، درد بزرگی است.

ابزار آنها برای کشتن روح و بعد ملکوتی هم گناه است؛ یعنی اگر از آنها بپرسند که چگونه روح خود را کشتید؟ باید بگویند در اثر گناه؛ گناه چشم، زبان و گوش.گناهان زبان مانند دروغ، غیبت، تهمت و اهانت و تحقیر، گناهان گوش، مثل شنیدن گناهان زبانی دیگران و شنیدن موسیقی شهوت انگیز و بالاخره گناه چشم، نظیر چشم چرانی و دیدن صحنه ها و مناظر تحریک آمیز و تماشای فیلم و عکس مبتذل و شهوت انگیز، بعد ملکوتی یا بعد روحی انسان را می کشد و کشته شدن روح بسیار بدتر و زیان باز تر از مرگ جسم انسان است.شما خیال می کنید این ماهواره ها تصویری را نشان می دهد و صدایی را پخش می کند و تمام؟! این طور نیست، بلکه آدم می کشد، آنگاه انسان سیاه دل می شود.

وقتی سیاه دل شد، حاضر است چند ساعت از وقت ارزشمند خود را صرف تماشای ماهواره کند. حتی در وقت نماز نیز نماز اوّل وقت و نماز جماعت را فدای فیلم و سریال می کند و در آخر وقت، قدری به عنوان نماز خم و راست می شود. معلوم است که چنین کسی خیلی به خودش ظلم می کند. نباید ظلم کرد، ظلم به مردم و ظلم به خدا نباید کرد؛ ظلم به خودمان هم نباید بکنیم. قرآن بر هر سه تاکید می فرماید. گاهی می فرماید: ای انسان ظلم به خدا نکن و شرک نورز؛ گاهی می گوید: ای انسان ظلم به مردم نکن؛ زیرا خیلی خطرناک است. گاهی هم می فرماید: ای انسان به خودت ظلم نکن. کشتن روح، ظلم بزرگی است که انسان نسبت به خودش دارد و متأسفانه توجه به ظلم خود نیز ندارد.